Από τον Πικάσο στον... Ματίς

Της Λινας Γιανναρου

Θα μπορούσε κανείς να βάλει στοίχημα. Την περασμένη Δευτέρα, όταν όλη η Ελλάδα «έκλαιγε» για τον Πικάσο που έκανε φτερά από την Εθνική Πινακοθήκη στην εκπνοή της λειτουργίας της -θα έκλεινε σε λίγους μήνες για επισκευές- κάποιοι μέσα στην Αστυνομία κουνούσαν το κεφάλι τους με νόημα. «Μπορεί να μην είναι όλες τόσο κινηματογραφικές, όμως οι κλοπές έργων τέχνης έχουν μακρά παράδοση στη χώρα μας».

Πρόκειται βέβαια για τους αξιωματικούς της Δίωξης Αρχαιοκαπηλίας, οι οποίοι σχεδόν δεν προλαβαίνουν να επεξεργαστούν τις πληροφορίες που φτάνουν στα γραφεία τους, σχετικά με υποθέσεις κλοπής και διακίνησης αρχαιοτήτων. Με την οικονομική κρίση να βαθαίνει και ταυτόχρονα τη φύλαξη των αρχαιολογικών χώρων περισσότερο ελλιπή από ποτέ, οι λαθρανασκαφές και οι κλοπές αρχαίων αντικειμένων εξελίσσονται σε πεδίο δράσης λαμπρό για τους Ελληνες.

Μόνο το πρώτο εξάμηνο του 2011 καταγράφηκαν 56 υποθέσεις αρχαιοκαπηλίας σε όλη τη χώρα, ενώ η πιο πρόσφατη μεγάλη τέτοια υπόθεση αφορούσε μακεδονικό θησαυρό από 70 και πλέον αρχαία αντικείμενα, ο οποίος είχε ήδη βγει στο σφυρί για 10 εκατ. ευρώ. Στις αρχές Οκτωβρίου ωστόσο με τη βοήθεια ανώνυμου πληροφοριοδότη, η Δίωξη Αρχαιοκαπηλίας εξάρθρωσε τη σπείρα που αποτελούνταν από Ελληνες αρχαιοκάπηλους από τη Βόρεια Ελλάδα. Τέτοιος ήταν ο ενθουσιασμός των αρχών που, αντίθετα με την κοινή πρακτική -και τη λογική- ο θησαυρός μεταφέρθηκε άρον άρον από τη Θεσσαλονίκη στην Αθήνα αυθημερόν, προκειμένου να πραγματοποιηθεί τελετή ενώπιον του τότε πρωθυπουργού κ. Γιώργου Παπανδρέου στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.

Λίγους μήνες νωρίτερα, τον Απρίλιο, δύο Ρομά είχαν αφαιρέσει 60 αρχαιότητες από την οικία Τραυλού στην Ελευσίνα, αλλά συνελήφθησαν κατά την προσπάθεια πώλησής τους. Τον Ιανουάριο, φτερά είχε το τμήμα επιτύμβιας στήλης από την ταφική πομπική οδό της Αρχαίας Αμβρακίας που είχε μόλις ανακαλυφθεί από τους αρχαιολόγους, ενώ ουδείς ακόμα δεν μπορεί να εξηγήσει πώς το 2009 οι δράστες είχαν καταφέρει να αφαιρέσουν κιονόκρανο βάρους 30 κιλών από την Αρχαία Ολυμπία. Από τις πλέον πολύκροτες υποθέσεις αρχαιοκαπηλίας στη χώρα ήταν η αρπαγή 271 αντικειμένων από το Αρχαιολογικό Μουσείο της Κορίνθου το 1991, η αφαίρεση της κεφαλής του Τήλεφου από τον ναό της Αλέας Αθηνάς το 1992, της κεφαλής της Σφίγγας από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο το 1993, αλλά και της ρωμαϊκής κεφαλής του Απόλλωνα από το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης το 1995. Οπως είναι λογικό, οι περισσότερες κλοπές καταγράφονται φθινόπωρο και χειμώνα όταν η κίνηση στους αρχαιολογικούς χώρους και τα μουσεία μειώνεται. Τα πρωτεία στις κλοπές κατέχει η Ηπειρος και η Θεσσαλία, με την Πελοπόννησο να ακολουθεί.

Ομως και η σύγχρονη τέχνη έχει δεινοπαθήσει στη χώρα μας, λόγω των «χαλαρών» μέτρων φύλαξης σε μουσεία και χώρους εκθέσεων. Δύο φορές έχει «χτυπηθεί» από διαρρήκτες το Μουσείο Τεριάντ στη Μυτιλήνη, με πιο πρόσφατη αυτή του 2003, όταν εκλάπη το «Μεγάλο Βιβλίο Jazz», φιλοτεχνημένο από τον Ματίς (σαν σε ταινία, οι δράστες είχαν αντικαταστήσει 38 σελίδες με είκοσι χρωματιστές λιθογραφίες και δεκαοχτώ σελίδες κειμένου με ίδιες φτηνότερης έκδοσης).

Η αξία του έργου υπολογίζεται στα 146.735 ευρώ. Η πρώτη ληστεία είχ ε καταγραφεί το 1981, όταν από το συγκεκριμένο μουσείο χάθηκαν «Μεγάλα Βιβλία Ζωγράφων» με λιθογραφίες και χαλκογραφίες των Σαγκάλ, Ματίς αλλά και Πικάσο. Την ίδια χρονιά, ληστές είχαν αφαιρέσει το έργο του Θεόφιλου «Η Παναγία και ο Χριστός» από το παρεκκλήσι της Αγίας Παρασκευής στη Μυτιλήνη. Σε άλλη πολύκροτη υπόθεση τού 1994, 38 λιθογραφίες και χαλκογραφίες των Τζακομέτι, Λεζέ, Μιρό, Πικάσο, Σαγάλ, Λε Κορμπιζιέ, Βιγιόν, Λοράνς και Ματίς είχαν εξαφανιστεί από το Ιδρυμα Γουλανδρή - Χορν στην Πλάκα. Τα έργα βρέθηκαν τρία χρόνια αργότερα.

Ελληνική συμμετοχή καταγράφεται και σε διεθνείς υποθέσεις κλοπών έργων τέχνης. Ως γνωστόν, μόλις πρόσφατα εντοπίστηκε στη Γλυφάδα και στα χέρια μιας τηλεπαρουσιάστριας κι ενός παλαιοπώλη το έργο του Φλαμανδού Πέτερ Πάουλ Ρούμπενς «Το κυνήγι του Καλυδώνιου Κάπρου» το οποίο χρονολογείται το 1618 και είχε κλαπεί το 2001 από το Μουσείο Καλών Τεχνών της Γάνδης. Την «επινίκια» συνέντευξη Τύπου είχαν δώσει ο υπουργός Πολιτισμού κ. Παύλος Γερουλάνος, ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη κ. Χρήστος Παπουτσής και η κ. Μαρίνα Λαμπράκη - Πλάκα στην Εθνική Πινακοθήκη...

Πηγή: kathimerini.gr