Η 13χρονη Μπέππι, ένα κορίτσι με κάποιο είδος νοητικής υστέρησης, έχει ανοίξει διάπλατα τα πόδια της πάνω σε ένα μακρύ ξύλινο τραπέζι. Είναι γυμνή, σιωπηλή και φοβισμένη. Η μητέρα της είναι έτοιμη να της κάνει μια επώδυνη έκτρωση με σαπουνόνερο. Την άφησε έγκυο ένας 60χρονος εργάτης ονόματι Ζεπ, που δούλευε στη φάρμα των Στάλλερ, των γονιών της, δυο ανθρώπων που ζουν σε μια αυστηρή και θρησκόληπτη μεριά της γερμανικής υπαίθρου. Ο τόπος κλειστός και η ατμόσφαιρα πνιγηρή.
Η σαρκική και συναισθηματική σχέση που αναπτύσσουν ο άτολμος στη ζωή Ζεπ (Μάνος Βακούσης) και η μικρή αθώα
Μπέππι (Αμαλία Αρσένη), μια σχέση ηθικά αμφίσημη αν σκεφτούμε κάτι πέραν του προφανούς της παιδεραστίας ή του βιασμού, είναι αυτό που πραγματεύεται το «Στάλερχοφ» (1972), το πιο σημαντικό έργο του γερμανού δραματουργού Φράντς Ξάβερ Κρετς (1946, Μόναχο, στη φωτογραφία δεξιά) που ανεβαίνει για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Το Θέατρο Τέχνης αρχικά είχε παρουσιάσει στο ελληνικό κοινό τον πολυπαιγμένο στην πατρίδα του συγγραφέα με το έργο «Οι αγρότες πεθαίνουν» στη δεκαετία του 1980. Ο ίδιος ο Κρετς βρέθηκε το βράδυ της Τετάρτης 25 Ιανουαρίου 2012 στο Θέατρο του Νέου Κόσμου προκειμένου να παρακολουθήσει την πρεμιέρα του έργου σε σκηνοθεσία του Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου.
Σκηνικό νατουραλιστικό, διάλογοι λακωνικοί, γλώσσα επιτακτική, σιωπές αινιγματικές και σύνθετες. Από αυτά τα υλικά είναι φτιαγμένο το πρωτοποριακό σύμπαν του Κρετς, ένα σύμπαν προσανατολισμένο στο ταλαίπωρο προλεταριάτο που αργοσέρνεται στον πάτο της κοινωνίας της αφθονίας και της προόδου. Το «Στάλερχοφ», όπως και πολλά πρώιμα έργα του Κρετς (ηθοποιός του Φασμπίντερ, πρώην κομμουνιστής και έντονα στρατευμένος στην αισθητική του πολιτικού θεάτρου όπως αυτό διαμορφώθηκε από τον Μπρεχτ και τον Πέτερ Βάις) προκάλεσε στις αρχές της δεκαετίας του 1970 σκάνδαλο, ο δημιουργός του δε χαρακτηρίστηκε ωμός πορνογράφος. Αιτία οι σκηνές αφόδευσης, διάρροιας, αυνανισμού και ερωτικής συνεύρεσης που αναπαρίστανται με τη μεγαλύτερη δυνατή φυσικότητα.
«Τα πρόσωπά μου δε χρησιμοποιούν τη γλώσσα σαν εργαλείο επικοινωνίας. Είναι εσωστρεφή. Υπεύθυνη γι' αυτό είναι σε μεγάλο βαθμό η κοινωνία, η οποία αφήνει τους ανθρώπους αβοήθητους, βυθισμένους στη σιωπή τους» έχει πει ο Κρετς. Πράγματι η ουσία, το πεδίο της έντασης σ' αυτή την παράσταση είναι τα σώματα και η σιωπή, οι σκηνές είναι μια αλυσίδα από βίαιες και λειτουργικές συγκοπές. Η μητέρα της Μπέππι (Μαρία Καλλιμάνη) στην κορυφαία σκηνή του «Στάλερχοφ» δεν προχωρά στην έκτρωση παρά σκύβει και βουρτσίζει το πάτωμα, επιστρέφει στη δουλειά της, σε ό,τι ορίζει την καταγωγή της. Η αγάπη και ενδεχομένως η θρησκευτική ενοχή επικρατούν απέναντι στις κοινωνικές και ηθικές επιταγές που εκφράζονται κυρίως απ' τον βροντερό πατέρα (Κώστας Τριανταφυλλόπουλος).
Μέσα από το τέλμα και τη συντριβή η αποδοχή της ζωής, η ελπίδα βρίσκει στο τέλος τη φωνή της. Είναι η κραυγή της Μπέππι που προαναγγέλλει τις ωδίνες του τοκετού της, τον ερχομό του παιδιού της. Η πρώτη επαγγελματική εμφάνιση της νεαρής (γεννημένη το 1990) Αμαλίας Αρσένη στο θέατρο είναι κάτι παραπάνω από πειστική ειδικά στα σημεία όπου το κορίτσι ανακαλύπτει προοδευτικά τη γυναίκα μέσα του. Ο Μάνος Βακούσης (Ζεπ) μας πείθει για τον αγνό και όχι βρώμικο πόθο, τον πόθο ως απελευθέρωση απ' την αδυσώπητη μοναξιά, η έκταση της οποίας αποκαλύπτεται όταν ο ήρωας θρηνεί για το χαμό του πιστού του σκύλου απ' το δηλητήριο του πατέρα Στάλερ, γεγονός που τον σπρώχνει τελικά να φύγει για το Μόναχο.
«Ήταν μια ωραία παράσταση, μια αρκετά ποιητική σκηνοθεσία» είπε ο Κρετς στον Βαγγέλη Θεοδωρόπουλο το μεσημέρι της Πέμπτης 26 Ιανουαρίου στο Ινστιτούτο Γκαίτε Αθηνών (που προσκάλεσε τον γερμανό δραματουργό στην πρωτεύουσα και στήριξε τη μετάφραση του έργου από την Κοραλία Σωτηριάδου) σε μια δημόσια συζήτηση με θέμα «Το θέατρο σε καιρούς πολιτικών ανατροπών» στην οποία μετείχε και η θεατρολόγος Δήμητρα Κονδυλάκη. Ο Κρετς, μια εκρηκτική προσωπικότητα που αποφάσισε να γίνει ηθοποιός στα δεκαπέντε, επισήμανε ότι «σήμερα το θέατρο μοιάζει να είναι περιττό, είναι στο περιθώριο, δεν έχουμε πλέον κοινωνική σημασία».
«Σήμερα στη Γερμανία δεν υπάρχει πολιτικό θέατρο, υπάρχει μόνο ένα είδος σαχλαμάρας, είναι ευφημισμός να λέμε ότι υπάρχει. Γι' αυτό σταμάτησα να γράφω θεατρικά έργα το 2004. Υπήρχαν παλαιότερα και στο θέατρο και τη λογοτεχνία μεγάλες προσωπικότητες που έπαιρναν θέση. Δεν βλέπω σήμερα πολλούς να μας ακολουθούν. Χθες, βλέποντας την παράσταση, θυμήθηκα το ανέβασμα του έργου πριν από τέσσερις δεκαετίες και μονολογούσα "από κάτω οι χασάπηδες και πάνω στη σκηνή τα θύματα"» υπογράμμισε ο Κρετς που ενώ ήθελε τα έργα του να τα βλέπουν οι άνθρωποι της εργατικής τάξης άρχισε το αστικό κοινό, μετά το αρχικό σοκ, να τα καταναλώνει σαν εξωτικό θέαμα.
«Σ' όλη μου τη ζωή αυτό ήταν το υπαρξιακό μου πρόβλημα, ήθελα να συνδέσω την τέχνη και την πολιτική. Τελικά, η τέχνη είναι τέχνη, και η πολιτική είναι πολιτική. Μπορεί να αλλάξει ο κόσμος με την καλλιτεχνική δημιουργία; Τρίχες!» απάντησε ο Κρετς, ένα αντιφατικό μείγμα απογοητευμένου ιδεαλιστή και πραγματιστή. «Κοιτάξτε, άρχισα να γράφω, νέος τότε και αφελής, πιστεύοντας ότι κρατώ ένα όπλο στα χέρια μου. Ύστερα κατάλαβα ότι επρόκειτο για νεροπίστολο. Η τέχνη είναι καλή αλλά εμένα με εξάντλησε. Σας κοινοποιώ την θλίψη μου για το πολιτικό θέατρο, για κάτι που εξαφανίζεται. Μπορεί να γράψει κανείς, μπορεί όμως και να κάνει κάτι, το να μιλάς είναι ασήμι, το να πράττεις είναι χρυσάφι. Τώρα σκέφτομαι ότι έγραψα για να μην αγωνιστώ».
Την πρεμιέρα της παράστασης παρακολούθησαν, μεταξύ άλλων, ο Δημήτρης Μαρωνίτης, ο Θάνος Μικρούτσικος, η Λυδία Κονιόρδου και οι γονείς της νεαρής πρωταγωνίστριας, οι πρώην υπουργοί Γεράσιμος Αρσένης και Λούκα Κατσέλη.
Πηγή: tovima.gr
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Αφήστε στο σχόλιο σας. Είναι πολύτιμο!