Τι σημαίνει εικαστική θεραπεία (Art Therapy)


Η Art-Therapy ανήκει στα ψυχοκοινωνικά επαγγέλματα. Προσφέρει υπηρεσίες στον άνθρωπο, δίνοντάς του την ευκαιρία να εξερευνήσει προσωπικά προβλήματα, διαμέσου λεκτικής και εξωλεκτικής έκφρασης. Συγκεκριμένα, βασίζεται στη δύναμη της Εικαστικής Έκφρασης (ζωγραφικής, πηλού, κολλάζ, φωτογραφίας, άμμου) ως μέσου επικοινωνίας του ατόμου με τον εαυτό του και το περιβάλλον, ούτως ώστε να αναπτύξει σωματικές και συναισθηματικές ικανότητες.
Παρόλο που ο εικαστικός δρόμος έκφρασης ήταν ανέκαθεν γνωστός στην ιστορία της ανθρωπότητας, η Εικαστική Θεραπεία, ως επάγγελμα, αρχίζει να εμφανίζεται γύρω στα 1950.
Η θεραπευτική προσέγγιση μέσα από την τέχνη αναγνωρίζει τις καλλιτεχνικές διεργασίες, τις δομές, το περιεχόμενο και τους συνειρμούς, πάνω σ’ αυτά, ως καθρέπτες των ικανοτήτων, της προσωπικότητας, των ενδιαφερόντων και των ενασχολήσεων του ανθρώπου.
Παράλληλα, η θεραπεία μέσω της τέχνης προσφέρεται και ως διαγνωστικό εργαλείο ψυχολογικής αξιολόγησης για άτομα, ζευγάρια, οικογένειες και ομάδες.


Ποιοι είναι και τι κάνουν οι εικαστικοί θεραπευτές.

Οι Εικαστικοί Θεραπευτές ενσωματώνουν την προσωπική τους εκπαίδευση στην τέχνη και τη θεραπεία με τις γνώσεις τους πάνω στους κανόνες που διέπουν την ανθρώπινη συμπεριφορά, μαζί με γνώσεις στο συμβολισμό της έκφρασης. Μπορούν να εργαστούν ως βασικοί ή βοηθητικοί φορείς με άτομα όλων των ηλικιών, σε κλινικές, κοινοτικά έργα αποκατάστασης και στην εκπαίδευση. Μέσω της παρατήρησης της «καλλιτεχνικής» συμπεριφοράς (το πώς δηλαδή χειρίζεται κάποιος τα υλικά), της έκφρασης και των προϊόντων τέχνης (artifacts), ο Εικαστικός Θεραπευτής συνάγει διαγνωστικά συμπεράσματα και εφαρμόζει τη θεραπευτική αγωγή.
Ένας θεραπευτής μέσω τέχνης μπορεί να αποτελέσει πολύτιμο στέλεχος πληροφόρησης και ανατροφοδότησης σε διεπιστημονικές ομάδες προσωπικού στους πιο κάτω χώρους εργασίας: Κέντρα Ψυχικής Υγείας, Νοσοκομεία, Κέντρα Αποκατάστασης και Εκπαίδευσης, κ.λ.π. Μπορεί επίσης να προσφέρει υπηρεσίες ως επόπτης, σύμβουλος και ερευνητής.


Εκπαιδευτικό πρόγραμμα.

Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα Εικαστικής Θεραπείας (Art-Therapy - η Τέχνη στην Ψυχοθεραπεία) είναι ένα τετραετές πρόγραμμα, το οποίο συντονίζεται από το Κέντρο Τέχνης & Ψυχοθεραπείας, σε συνεργασία με Έλληνες και ξένους ειδικούς από το χώρο της Εικαστικής Θεραπείας. Το πρόγραμμα αυτό παρέχει την ευκαιρία μετεκπαίδευσης σε άτομα που έχουν δίπλωμα στις Κοινωνικές Επιστήμες (Ψυχολογίας, Ψυχιατρικής, Κοινωνικής Εργασίας, Παιδαγωγικής, Νηπιαγωγών) ή στην Τέχνη (δίπλωμα Σχολής Καλών Τεχνών ή άλλης ισότιμης σχολής) και τα οποία επιδιώκουν επιμόρφωση στον τομέα που αφορά στην χρήση των εικαστικών σαν μέσο Θεραπευτικής Προσέγγισης.

Εκδόσεις.
Από το 1995 το Κέντρο Τέχνης & Ψυχοθεραπείας σε συνεργασία με τις εκδόσεις «Ελληνικά Γράμματα» άρχισε τη σειρά «Νέοι Δρόμοι στην Ψυχοθεραπεία» με τα εξής βιβλία: «Θεραπεία μέσω Τέχνης», «Μάσκες της Ψυχής», «Θεραπεύοντας παιδιά μέσα από την Τέχνη», «Όταν δε μπορείς να ζωγραφίσεις...» και τα υπό έκδοση «Οικογενειακή Εικαστική Θεραπεία» και «Η Δημιουργικότης».


Στην άλλη όχθη.

Για τη Διεθνή Έκθεση της Πολιτιστικής Ολυμπιάδας.
«Παράδοξοι καλλιτέχνες μιας άλλης όχθης, έχοντας βιώσει καταστάσεις οδύνης και ψυχικής διαταραχής στα όρια της τρέλας ή ακόμα και πέρα από αυτή, έγκλειστοι ορισμένοι, ατέλειωτα χρόνια σε ψυχιατρεία, δημιουργούν έργα ύψιστης καλλιτεχνικής δύναμης.
Έργα που συγκινούν, διαταράσσουν, μαγεύουν, τρομάζουν. Αυτές άλλωστε δεν εξακολουθούν να είναι, ακόμα και σήμερα, στους ρευστούς περί τέχνης ορισμούς, οι μαγικές λειτουργίες της τέχνης; Να ταράζει, να συγκινεί, να διακινεί «ανησυχητικά παράξενα» συναισθήματα, να κατακλύζει τον ψυχισμό με ομορφιά αλλά και έκπληξη, απορία και φόβο; Ακόμα και τρόμο για ό,τι μας περιβάλλει αλλά και για ό,τι βρίσκεται καταχωνιασμένο μέσα μας, αναζητώντας χαραμάδες έκφρασης και εξόδους κινδύνου. Καλλιτέχνες της Άλλης Όχθης από την Ελλάδα και το εξωτερικό εκθέτουν πάνω από 400 έργα στη Διεθνή Έκθεση της πολιτιστικής Ολυμπιάδας «Στην Άλλη Όχθη» που αρχίζει στις 25 Φεβρουαρίου στη Δημοτική Πινακοθήκη Αθηνών.
Μία έκθεση που εγκαθιστά με τα έργα και τις οπτικοακουστικές εγκαταστάσεις της έναν απροσδόκητο διάλογο ανάμεσα σε αφανείς σύγχρονους Έλληνες δημιουργούς και σε διάσημους καλλιτέχνες της Art brut και της αμφισβητούμενης «ψυχοπαθολογικής» τέχνης, που για πρώτη φόρα παρουσιάζονται στην Ελλάδα.
Από την εποχή του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη περνώντας από τις αναγεννησιακές και ρομαντικές δοξασίες για τον μελαγχολικό δημιουργό, η σχέση της ψυχικής διαταραχής με την έμπνευση μοιάζει να διατρέχει όλη την ιστορία του δυτικού πολιτισμού.
Με τη γέννηση της ψυχιατρικής στα τέλη του 18ου αιώνα, τα έργα των ψυχασθενών αποκτούν μία ξεχωριστή ορατότητα. Παράδοξα δημιουργήματα, κολάζ, ζωγραφικές, γλυπτά, γραψίματα, των εγκλείστων στα άσυλα αρχίζουν δειλά - δειλά να κάνουν την εμφάνισή τους και να περισώζονται από την καταστροφή καθώς κεντρίζουν το ενδιαφέρον των πρώτων ψυχιάτρων. Παράλληλα η δύναμη και ο πλούτος τους προκαλεί αίσθηση στους καλλιτεχνικούς κύκλους της Ευρώπης των αρχών του 20ου αιώνα. Η έννοια της ομορφιάς στο γύρισμα του νέου αιώνα ζητεί να απελευθερωθεί από τα δεσμά βαθιά ριζωμένων αντιλήψεων. Η αναζήτηση των πηγών της καλλιτεχνικής παρόρμησης, των «αυθεντικών» πρώτων μορφών περιβάλλει την τέχνη των ψυχασθενών μαζί με εκείνη των παιδιών, των πρωτογόνων και των αυτοδίδακτων καλλιτεχνών με ένα νέο «παραδειγματικό» φως.
Οι αξίες της πολιτισμικής αθωότητας της ειλικρίνειας, της γειτνίασης με τα σκοτεινά βάθη του ψυχισμού αναγορεύουν την τέχνη ατόμων με ψυχικές διαταραχές σε πηγή μελέτης και έμπνευσης. Καθώς η έμφαση είναι στο συναίσθημα και όχι στη σκέψη, στο ένστικτο και στη διαίσθηση και όχι στη λογική, στο όνειρο και όχι στην πραγματικότητα, η τέχνη αυτή αποκτά στο πολιτισμικό γίγνεσθαι της avant garde μια πρωτόγνωρη άνθηση.
Έκτοτε βέβαια κύλησε πολύ νερό, αίμα και μελάνι στο αυλάκι... Σήμερα ολοένα και λιγότερο ισχύουν οι στεγανές διακρίσεις μεταξύ «ανατρεπτικής» και «κατεστημένης» τέχνης. Το πέρασμα από την «περιφέρεια» στο «κέντρο» είναι πλέον γεγονός. Εφεξής το έργο των ψυχικά διαταραγμένων καλλιτεχνών απασχολεί μουσεία, συλλέκτες, συλλογές, περιοδικά τέχνης.
Όλα δείχνουν ότι στην εποχή του μεταμοντέρνου με ευχέρεια συντελείται η αφομοίωση αυτού που κάποτε έμοιαζε ανοίκειο και διαταρακτικό.
Παράλληλα στο χώρο της ψυχιατρικής διανύουμε την εποχή της διαχείρισης της τρέλας. Τα αποκομμένα από τον έξω κόσμο ψυχιατρεία αντικαθίστανται από νέες ανοιχτές στην κοινωνία δομές ψυχικής περίθαλψης. Βέβαια ο κίνδυνος υπονόμευσης της δημιουργίας είναι ειρωνικά παρών.

Στον βωμό της αξιοποίησης και της art therapy, η art εκλείπει. Στερεοτυπίες, επαναλαμβανόμενα μοτίβα, μιμητισμός. Με λίγα λόγια εξομάλυνση, κανονικοποίηση, συμμόρφωση στον κανόνα. Όλο και λιγότερο συναντούμε τα αλλοτινά φαντασμαγορικά σχέδια των αλλοτινών δημιουργών. Κι όμως, στους νέους τόπους συνάντησης της ψυχικής οδύνης, σε ατελιέ, εργαστήρια, νοσοκομεία ημέρας, ενδιάμεσες δομές, το έργο, το βλέμμα, ο λόγος της Άλλης Όχθης θα εξακολουθεί να συνταράζει, να συγκινεί, να θυμίζει τον λησμονημένο λόγο του Χάιντεγκερ: «Έργο τέχνης είναι εκείνο στο οποίο έχει ενεργοποιηθεί η αλήθεια του όντος». Ένα μήνυμα ζωής σε δύσκολους καιρούς. Μια πρόταση ζωής που υπερβαίνει κάθε λογής θανάτους. Αυτή την πρόταση ονειρεύτηκε να προσεγγίσει το πρόγραμμα της Πολιτιστικής Ολυμπιάδας «Στην Άλλη Όχθη».

Πηγή: www.matia.gr

0 σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Αφήστε στο σχόλιο σας. Είναι πολύτιμο!

Από το Blogger.

Popular Posts